هشت رذیله 50 / لجاحت 2 / حق روشن است 1
| سه شنبه, ۲۵ فروردين ۱۳۹۴، ۰۶:۱۵ ب.ظ
سلام علیکم - بسم الله
این دومین جلسه مربوط به لجاجت است. گفتیم لجاجت، سرکشی در مقابل حق روشن است. سرکشی در پوشش دلائلی باطل. دلائلی که به صورت جدال لفظی مطرح می شود.
ستمهای زیادی انسانها به خود و به انسانهای پیرامون خود، و به دیگر آنچه در جهان است روا می دارند. غالب این ستمها با اگاهی صورت می گیرد. یعنی شخص ستمگر می داند، حقیقتی را به آن ملتزم نشده است. پس حقهای زیادی برای انسان روشن است. اصلا پشیمانی از ستم، بخاطر آزاری است که چشم از روشنی حق می بیند.
اگر حق روشن نبود، بشر اصلا احساس پشیمانی را تجربه نمی کرد. آرزو نمی کرد زمان به عقب برگردد.
اگر حق روشن نبود، انسان چیزی به نام علم را نداشت. علم، به انسان کار درست را می آموزاند. کاری که حق است.
اگر حق روشن نبود، فرقی بین نحوه زندگی انسانها نبود. هیچ کس بهتر یا بدتر از دیگری زندگی نمی کرد. فرقی بین نگاه انسانها به زندگی و مسائل مربوط به آن نبود. فرقی بین خود انسان در دوران جوانی و خودش در دوران میانسالی نبود. و حال آن که این همه فرق است.
حق، گزاره های بیشماری است که انسان با ده ها و صدها مورد از آن در شبانه روز در تماس است و با نوع رفتار و تحلیل هایش میزان پایبندی و یا عدم پایبندی به آنها را نشان می دهد.
حجم زیادی از حق همیشه روشن است. و انسان برای پایبندی به حق، مانعی بنام جهل ندارد. این که مدام می شنویم: «حقیقت چیست؟ حقیقت کجاست؟» حرف یاوه ای است. حرفی است که ملحدین غربی بخورد ما و خودشان داده اند. آنچنان این سؤال «حقیقت چیست» مطرح می شود انگاری هفتاد لایه از ظلمت روی آن کشیده اند!
کسانی که اعتقادی به خداوند راستین ندارند، باید هم همیشه در زندگی احساس سرگردانی و حیرت زدگی کنند.
خداوند، هر چند وجودی مستقل از مخلوقات خود دارد، ولی در مقام اعتقاد و اعتراف به او، می توان گفت که او، مجموعه ای از همه حق ها است. انسان به هر حقی اعتراف کند، گامی در چهت اعتقاد به خداوند برداشته است. هر حقی آیه و نشانه ای از اوست. و آیات او همه زمین و آسمان را پر نموده است: یبین لکم آیاته لعلکم تهتدون. (آل عمران: 103)
بر همین اساس است که اولیاء رده بالا، معصوم هستند، هیچ اشتباهی نمی کنند. حتی سهوا هم اشتباه نمی کنند. آنها جزیی از جهان خلقت شده اند. اجزاء جهان خلقت با پیروی از آنچه خداوند به آنها داده است در مسیر رشد خود، هیچ اشتباهی را مرتکب نمی شوند. یکی از معانی تسبیح موجودات، همین است. (یسبح لله ما فی السموات و ما فی الارض).
مؤمن کسی است که دیگران از او در امان هستند. مسلمان کسی است که دیگران از زبان و دست او در سلامتند. پس اسلام هم به انسان کمک می کند تا به حقیقتهای روشن، پایبند باشد، و هم آن مقدار از حقیقتهای مجهول را (مثل احکام فقهی) به انسان بیاموزد.
ولی تا انسانها ابتداء پایبند به حقیقتهای روشن شده نباشند، نمی توانند از اسلام بهره ببرند. انسان در مرتبه نخست کمال، خود را پایبندی به حقیقتهایی می کند که بدون نیاز به تعالیم اسلامی روشن هستند مثل زشتی بخل و زیبایی کمک به نیازمندان؛ و در رتبه بعد است که پایبندی به حقیقتهای اسلامی معنی می یابد.
به عبارت دیگر صفات پسندیده انسانی، مقدم بر صفات حمیده ایمانی است. سوره بلد و ماعون را مطالعه کنید. ببینید ایمان را چگونه بعد از توجه به نیازمندان مطرح می کند. و نماز بدون انفاق را مورد توبیخ قرار می دهد.
همین نکته ای را که خدمت شما عرض کردم، حقی روشن است که بسیاری التزام به آن ندارند و در مقابل پذیرش آن لجاجت بخرج می دهد و خود را با نماز و تلاوت سرگزم می کنند و فکر می کنند به این وسیله می توانند نقصهای اخلاقی خود را پوشش دهند. «ویل للمصلین (ماعون: 4)» مال همین دسته است.
اصلا رفتارهای ایمانی کمک می کند تا صفات انسانی عمق یابد و پایدار شود و در نتیجه انسان، در انسان بودن خود قوت یابد و قدرت گیرد. و الا این رفتارها مثل نماز و روزه و حج و زکات و تلاوت، چه ارزش استقلالی دارند؟!
نماز «تنهی عن الفحشاء و المنکر (عنکبوت: 45)» است. روزه «لعلکم تتقون (بقره: 21)» است. حج «قیاما للناس (مائده: 97)» است. زکات «تزکیهم بها» است.
نتیجه بحث این جلسه این شد که حق روشن است و هر گونه تخطی از آن فقط بخاطر سرکشی در مقابل حق است و اسلام آمده است تا با هشدار و ترغیب انسانها را پایبند حقیقتها کند و نیز حقیقتهای دیگری را برای آنها روشن سازد: علم الانسان ما لم یعلم (علق: 5) یعلمکم ما لم تکونوا تعلمون (بقره: 151)
ستمهای زیادی انسانها به خود و به انسانهای پیرامون خود، و به دیگر آنچه در جهان است روا می دارند. غالب این ستمها با اگاهی صورت می گیرد. یعنی شخص ستمگر می داند، حقیقتی را به آن ملتزم نشده است. پس حقهای زیادی برای انسان روشن است. اصلا پشیمانی از ستم، بخاطر آزاری است که چشم از روشنی حق می بیند.
اگر حق روشن نبود، بشر اصلا احساس پشیمانی را تجربه نمی کرد. آرزو نمی کرد زمان به عقب برگردد.
اگر حق روشن نبود، انسان چیزی به نام علم را نداشت. علم، به انسان کار درست را می آموزاند. کاری که حق است.
اگر حق روشن نبود، فرقی بین نحوه زندگی انسانها نبود. هیچ کس بهتر یا بدتر از دیگری زندگی نمی کرد. فرقی بین نگاه انسانها به زندگی و مسائل مربوط به آن نبود. فرقی بین خود انسان در دوران جوانی و خودش در دوران میانسالی نبود. و حال آن که این همه فرق است.
حق، گزاره های بیشماری است که انسان با ده ها و صدها مورد از آن در شبانه روز در تماس است و با نوع رفتار و تحلیل هایش میزان پایبندی و یا عدم پایبندی به آنها را نشان می دهد.
حجم زیادی از حق همیشه روشن است. و انسان برای پایبندی به حق، مانعی بنام جهل ندارد. این که مدام می شنویم: «حقیقت چیست؟ حقیقت کجاست؟» حرف یاوه ای است. حرفی است که ملحدین غربی بخورد ما و خودشان داده اند. آنچنان این سؤال «حقیقت چیست» مطرح می شود انگاری هفتاد لایه از ظلمت روی آن کشیده اند!
کسانی که اعتقادی به خداوند راستین ندارند، باید هم همیشه در زندگی احساس سرگردانی و حیرت زدگی کنند.
خداوند، هر چند وجودی مستقل از مخلوقات خود دارد، ولی در مقام اعتقاد و اعتراف به او، می توان گفت که او، مجموعه ای از همه حق ها است. انسان به هر حقی اعتراف کند، گامی در چهت اعتقاد به خداوند برداشته است. هر حقی آیه و نشانه ای از اوست. و آیات او همه زمین و آسمان را پر نموده است: یبین لکم آیاته لعلکم تهتدون. (آل عمران: 103)
بر همین اساس است که اولیاء رده بالا، معصوم هستند، هیچ اشتباهی نمی کنند. حتی سهوا هم اشتباه نمی کنند. آنها جزیی از جهان خلقت شده اند. اجزاء جهان خلقت با پیروی از آنچه خداوند به آنها داده است در مسیر رشد خود، هیچ اشتباهی را مرتکب نمی شوند. یکی از معانی تسبیح موجودات، همین است. (یسبح لله ما فی السموات و ما فی الارض).
مؤمن کسی است که دیگران از او در امان هستند. مسلمان کسی است که دیگران از زبان و دست او در سلامتند. پس اسلام هم به انسان کمک می کند تا به حقیقتهای روشن، پایبند باشد، و هم آن مقدار از حقیقتهای مجهول را (مثل احکام فقهی) به انسان بیاموزد.
ولی تا انسانها ابتداء پایبند به حقیقتهای روشن شده نباشند، نمی توانند از اسلام بهره ببرند. انسان در مرتبه نخست کمال، خود را پایبندی به حقیقتهایی می کند که بدون نیاز به تعالیم اسلامی روشن هستند مثل زشتی بخل و زیبایی کمک به نیازمندان؛ و در رتبه بعد است که پایبندی به حقیقتهای اسلامی معنی می یابد.
به عبارت دیگر صفات پسندیده انسانی، مقدم بر صفات حمیده ایمانی است. سوره بلد و ماعون را مطالعه کنید. ببینید ایمان را چگونه بعد از توجه به نیازمندان مطرح می کند. و نماز بدون انفاق را مورد توبیخ قرار می دهد.
همین نکته ای را که خدمت شما عرض کردم، حقی روشن است که بسیاری التزام به آن ندارند و در مقابل پذیرش آن لجاجت بخرج می دهد و خود را با نماز و تلاوت سرگزم می کنند و فکر می کنند به این وسیله می توانند نقصهای اخلاقی خود را پوشش دهند. «ویل للمصلین (ماعون: 4)» مال همین دسته است.
اصلا رفتارهای ایمانی کمک می کند تا صفات انسانی عمق یابد و پایدار شود و در نتیجه انسان، در انسان بودن خود قوت یابد و قدرت گیرد. و الا این رفتارها مثل نماز و روزه و حج و زکات و تلاوت، چه ارزش استقلالی دارند؟!
نماز «تنهی عن الفحشاء و المنکر (عنکبوت: 45)» است. روزه «لعلکم تتقون (بقره: 21)» است. حج «قیاما للناس (مائده: 97)» است. زکات «تزکیهم بها» است.
نتیجه بحث این جلسه این شد که حق روشن است و هر گونه تخطی از آن فقط بخاطر سرکشی در مقابل حق است و اسلام آمده است تا با هشدار و ترغیب انسانها را پایبند حقیقتها کند و نیز حقیقتهای دیگری را برای آنها روشن سازد: علم الانسان ما لم یعلم (علق: 5) یعلمکم ما لم تکونوا تعلمون (بقره: 151)
- ۲ نظر
- ۲۵ فروردين ۹۴ ، ۱۸:۱۵